Created Πέμπτη 09 Ιανουαρίου 2025
UC Davis Philosophy 22N
Berkeley Lecture Notes
G. J. Mattey
Μετάφραση του: Berkeley Lecture Notes: UC Davis Philosophy 22N (Mattey) - Revision of February 12, 2007
Ο Τζορτζ Μπέρκλεϋ είναι διάσημος επειδή είχε προτείνει ως νεαρός ότι δεν υπάρχει ύλη ανεξάρτητη από το νου. Ονόμασε αυτό το δόγμα «αϋλοκρατία» (Τρίτος Διάλογος (https://www.gutenberg.org/files/4724/4724-h/4724-h.htm#third), αν και αργότερα ονομάστηκε «ιδεαλισμός» και «φαινομεναλισμός» από μεταγενέστερους φιλοσόφους. Το όψιμο βιβλίο του Siris περιέχει στοιχεία πλατωνισμού. Ο Μπέρκλεϋ διατύπωσε σημαντικές επικρίσεις στα κυρίαρχα δόγματα στην οπτική (http://psychclassics.yorku.ca/Berkeley/vision.htm) και τα μαθηματικά (https://web.archive.org/web/20030214091743/http://hilbert.dartmouth.edu/~m1f01/history.html). Στη φυσική είναι γνωστός για την κριτική του στις θεωρίες του Νεύτωνα για τον απόλυτο χώρο, χρόνο, και κίνηση. Μερικές από τις ιδέες του αναβίωσαν στα τέλη του δέκατου ένατου αιώνα από τον φυσικό Ερνστ Μαχ (https://web.archive.org/web/20190108233651/http://web.ics.purdue.edu/~curd/machhd.html).
Ο Μπέρκλεϋ υποστήριξε ότι η φιλοσοφία βρίσκεται σε κακή κατάσταση. Στην προσπάθεια «να ακολουθήσουμε το φως μιας ανώτερης αρχής, για να συλλογιστούμε, να διαλογιστούμε και να αναστοχαστούμε τη φύση των πραγμάτων», καταλήγουμε
να παρασυρθούμε σε ασυνήθιστα παράδοξα, δυσκολίες και ασυνέπειες, που πολλαπλασιάζονται και μεγαλώνουν πάνω μας καθώς προχωράμε στην εικοτολογία, μέχρι τελικά, έχοντας περιπλανηθεί σε πολλούς περίπλοκους λαβύρινθους, βρίσκουμε τον εαυτό μας ακριβώς εκεί που ήμασταν, ή κάτι χειρότερο, καθόμαστε σε έναν απελπισμένο σκεπτικισμό. (Αρχές, Εισαγωγή, Ενότητα 1)
Η κύρια πηγή του προβλήματος βρίσκεται στην αποδοχή των αφηρημένων ιδεών από τους φιλοσόφους, οι οποίες
«φαίνεται ότι έπαιξαν ένα κύριο ρόλο στο να κάνουν την εικοτολογία περίπλοκη και σαστισμένη, και έχουν προκαλέσει αμέτρητα λάθη και δυσκολίες σε όλα σχεδόν τα μέρη της γνώσης» (Αρχές, Εισαγωγή, Ενότητα 6).
Ο Μπέρκλεϋ ξεχωρίζει τη λογική και τη μεταφυσική ως δύο φερόμενες επιστήμες που προϋποθέτουν ότι υπάρχουν αφηρημένες ιδέες στο νου μας και ότι οι νόες μας «τις γνωρίζουν καλά» (Αρχές, Εισαγωγή, Ενότητα 6· πρβλ. Ενότητα 17).
Η λογική και η μεταφυσική έχουν κοινό ένα κεντρικό μέλημα με τη χρήση των γενικών όρων. Υπήρξε μια συνεχής διαμάχη μεταξύ των φιλοσόφων από την εποχή τού Πλάτωνα για το τι αντιπροσωπεύουν ή σημαίνουν οι γενικοί όροι. Οι ρεαλιστές ισχυρίζονται ότι σημαίνουν πραγματικές οντότητες. Ο γενικός όρος «άνθρωπος», για παράδειγμα, αντιπροσωπεύει ένα αφηρημένο αντικείμενο, την ανθρωπότητα, που κατά κάποιο τρόπο υπάρχει. Οι νομιναλιστές, ακολουθώντας τον Γουλιέλμο του Όκαμ (http://plato.stanford.edu/entries/ockham/), ισχυρίζονται ότι ο όρος δεν ισχύει για τίποτα περισσότερο από μια σύλληψη στο νου που αναφέρεται στα ατομικά πράγματα αδιάφορα.
Στην εμπειριστική περιγραφή του Λοκ για την προέλευση των ιδεών, η σημασιολογία των γενικών όρων είναι νομιναλιστικού χαρακτήρα. Ξεκινάμε πάντα με καθέκαστες ιδέες και στη συνέχεια παράγουμε γενικές ιδέες με μια διαδικασία αφαίρεσης. Κατά την αφαίρεση, διαχωρίζουμε τις απλές ιδέες «από όλες τις άλλες ιδέες που τις συνοδεύουν στην πραγματική τους ύπαρξη» (An Essay Concerning Human Undertanding, Βιβλίο II, Κεφάλαιο 12, Ενότητα 1).
Στο Βιβλίο ΙΙΙ, ο Λοκ δίνει το παράδειγμα ενός παιδιού που σχηματίζει τη γενική ιδέα του ανθρώπου. Αρχικά παρατηρεί τη μητέρα του και την τροφό του, σχηματίζοντας καθέκαστες ιδέες για αυτές. Μετά σχηματίζει ιδέες για άλλα πράγματα που μοιάζουν με τη μητέρα του και την τροφό του, και τελικά σχηματίζει μια αφηρημένη ιδέα ενός ανθρώπου, αφήνοντας έξω οποιαδήποτε γνωρίσματα δεν μοιράζονται από κοινού αυτές οι όμοιες ιδέες (Δοκίμιο, Βιβλίο III, Κεφάλαιο 3, Ενότητα 7). Η γενική ιδέα του ζώου σχηματίζεται με τον ίδιο τρόπο, σημειώνοντας γνωρίσματα που μοιράζονται από μια ορισμένη τάξη αντικειμένων, και σχηματίζοντας μια αφηρημένη ιδέα που αφήνει έξω τα γνωρίσματα στα οποία διαφέρουν.
Ο Λοκ πίστευε ότι ο απολογισμός του ήταν ανώτερος από τον αριστοτελικό, γιατί διαλύει το «μυστήριο» της φύσης του γένους και του είδους (Δοκίμιο, Βιβλίο ΙΙΙ, Κεφάλαιο 3, Ενότητα 9). Αυτές οι αριστοτελικές έννοιες «προκαλούν τόσο θόρυβο στις σχολές, και δικαίως θεωρούνται τόσο λίγο έξω από αυτές» (Δοκίμιο, Βιβλίο III, Κεφάλαιο 3, Ενότητα 9). Το μυστήριο λύνεται με την κατανόηση του γένους και του είδους ως γενικές ιδέες. Ως εκ τούτου, είναι «μόνο πλάσματα της δικής μας κατασκευής» (Δοκίμιο, Βιβλίο III, Κεφάλαιο 3, Ενότητα 11), των οποίων η μοναδική βάση είναι η ομοιότητα των πραγμάτων μεταξύ τους.
Ο Μπέρκλεϋ δεν ήταν ικανοποιημένος με τη αναγωγή, από τον Λοκ, του γένους και των ειδών στις ιδέες. Ενώ ενέκρινε τη βασική προσέγγιση, να αντικαταστήσει τις γενικές ιδέες για τα πραγματικά καθολικά, διαφώνησε με τον τρόπο που ο Λοκ είχε κατανοήσει τι είναι γενική ιδέα. Ειδικά υποστήριξε ότι οι γενικές ιδέες δεν διαφέρουν από τις καθέκαστες ιδέες. Το λάθος του Λοκ ήταν να περιγράψει το σχηματισμό των γενικών ιδεών με μια διαδικασία αφαίρεσης που δημιουργεί από καθέκαστες ιδέες μια αφηρημένη ιδέα που αφήνει έξω διάφορα από τα γνωρίσματα τους.
Για τον Μπέρκλεϋ, τέτοιος διαχωρισμός (ή «ακρίβεια») των γνωρισμάτων των καθέκαστων ιδεών μεταξύ τους είναι αδύνατος. Πώς, ρωτάει, θα μπορούσαμε να σχηματίσουμε την ιδέα ενός ανθρώπου που δεν έχει κανένα χρώμα, ανάστημα, ύψος κ.λπ.;
«Η ιδέα του ανθρώπου που διατυπώνω στον εαυτό μου πρέπει να είναι είτε ενός λευκού είτε ενός μαύρου είτε ενός καστανόξανθου, ενός ευθύ ή ενός στρεβλού, ενός ψηλού ή ενός κοντού ή ενός μεσαίου μεγέθους ανθρώπου» (Αρχές, Εισαγωγή, Ενότητα 10).
Έχουμε καθέκαστες ιδέες των ανθρώπων, και οποιαδήποτε από αυτές τις ιδέες μπορεί να γίνει γενική με το να χρησιμοποιείται για να σημαίνει, αδιάφορα, αντικείμενα που μοιάζουν με αυτή (Αρχές, Εισαγωγή, Ενότητα 12).
Μια προφανής απάντηση στον ισχυρισμό του Μπέρκλεϋ είναι ότι συγχέει τις εικόνες με τις συλλήψεις (conceptions). Ο Λοκ θα μπορούσε να παραδεχτεί το αδύνατο διαμόρφωσης μιας εικόνας ενός ανθρώπου χωρίς ειδικά ποσοτικά γνωρίσματα. Αλλά αυτό δεν αποκλείει τη διαμόρφωση μιας διανοητικής σύλληψης (intellectual conception) που στερείται αυτών των γνωρισμάτων. Αυτό είχαν στο νου τους οι ορθολογιστές, ειδικά όταν προειδοποιούσαν ότι η φαντασία συσκοτίζει την καθαρή διανοητική αντίληψη (intellectual perception) των πραγμάτων για την οποία είναι ικανός ο νους.
Μια Μπερκλεϋανή απάντηση θα μπορούσε να είναι ότι η μόνη ενάργεια που έχουμε για τις λεγόμενες καθαρές συλλήψεις της νόησης βρίσκεται στη χρήση μας των λέξεων. Χρησιμοποιούμε τη λέξη «άνθρωπος» με ένα γενικό τρόπο για να αναφερθούμε σε όλα τα ιδιαίτερα ανθρώπινα όντα. Αλλά η λέξη δεν δηλώνει κάποια άλλη ιδέα. Η γλώσσα μας οδηγεί να σκεφτούμε ότι οι νόμιμοι γενικοί όροι αναφέρονται σε μια αφηρημένη ιδέα ακριβώς όπως και οι καθέκαστοι όροι όπως ο «Σωκράτης» αναφέρονται σε συγκεκριμένα αντικείμενα. Αλλά οι ανάγκες της γλώσσας μπορούν να εξυπηρετηθούν χρησιμοποιώντας καθέκαστες ιδέες με ένα γενικό τρόπο, ας πούμε κάνοντας την ιδέα τού Σωκράτη έναν αντιπρόσωπο όλων των ανθρώπων.
Ο Ντεκάρτ και ο Λοκ είχαν υποστηρίξει ότι τα σώματα είναι υλικές υποστάσεις που υπάρχουν ανεξάρτητα από τους νόες (εκτός από το να υποστηρίζονται από τον Θεό). Ο Μπέρκλεϋ προέβαλε πολλά επιχειρήματα εναντίον αυτής της θέσης. Συγκεκριμένα, απορρίπτει «την απόλυτη ύπαρξη μη σκεπτόμενων πραγμάτων, χωρίς καμία σχέση με το ότι γίνονται αντιληπτά» (Αρχές, Ενότητα 1). Θα εξετάσουμε μόνο μερικά από τα επιχειρήματα του Μπέρκλεϋ. (Αργότερα (#φαινομεναλισμός) θα δούμε ότι ο Μπέρκλεϋ επιτρέπει να υπάρχουν σώματα που εξαρτώνται από το νου.)
Σύμφωνα με τον Λοκ, έχουμε αισθαντική γνώση (sensitive knowledge) της ύπαρξης, ανεξάρτητων από το νου, σωμάτων (Βιβλίο IV, Κεφάλαιο 11). Γνωρίζουμε ότι υπάρχουν σώματα όταν λειτουργούν πάνω μας για να παράγουμε αισθητές ιδέες για αυτά. Ο Λοκ αναγνωρίζει ότι η βεβαιότητα αυτής της γνώσης υπολείπεται αυτής της εποπτικής γνώσης (intuitive knowledge), αλλά πιστεύει ότι αυτή η βεβαιότητα «δεν είναι μόνο //τόσο μεγάλη όσο η διάθεσή μας μπορεί να κατορθώσει, αλλά όσο χρειάζεται η κατάστασή μας//» (Βιβλίο IV, Κεφάλαιο 11, Ενότητα 8). Ο Ντεκάρτ είχε υποστηρίξει ότι μπορούμε να είμαστε αποδεικτικά βέβαια (demonstratively certain) για την ύπαρξη, ανεξάρτητων από το νου, σωμάτων και ηθικά βέβαια για καθέκαστα γεγονότα για αυτά. Ο Λοκ ισχυρίζεται ότι έχουμε το πολύ ηθική βεβαιότητα (moral certainty) για οποιαδήποτε πεποίθηση για την ύπαρξη σωμάτων ανεξάρτητων από το νου.
Η γενική θέση του Λοκ είναι ότι η βεβαιότητα που έχουμε για την ύπαρξη, ανεξάρτητων από το νου, σωμάτων βασίζεται στην εμπιστοσύνη στις ικανότητές (faculties) μας.
«Αν πείσουμε τους εαυτούς μας ότι οι ικανότητές μας ενεργούν και μας πληροφορούν σωστά όσον αφορά την ύπαρξη εκείνων των αντικειμένων που τις επηρεάζουν, δεν μπορεί να θεωρηθεί μια αβάσιμη εμπιστοσύνη» (Βιβλίο IV, Κεφάλαιο 11, Ενότητα 3).
Ο κύριος ισχυρισμός του Μπέρκλεϋ είναι ότι οι ικανότητές μας δεν «ενεργούν και δεν μας πληροφορούν» για την ύπαρξη, ανεξάρτητων από το νου, σωμάτων.
Για να τεθούν οι βάσεις για τον ένα τύπο επιχειρήματος που βρίσκεται στις Αρχές, επιστρέφουμε στην αμφισημία της λέξης «ιδέα» (https://hume.ucdavis.edu/phi022/lockelec.html#OriginIdeas) όπως χρησιμοποιήθηκε από τον Λοκ. Μερικές φορές τη χρησιμοποίησε για να αναφερθεί σε αυτό που υπάρχει «στο νου», αυτό που αντιλαμβάνεται άμεσα ο νους, και που εξαρτάται από την αντίληψη για την ίδια του την ύπαρξη. Ας ονομάσουμε αυτή τη χρήση «ιδεά_1.» Η δεύτερη χρήση της «ιδέας» είναι να αναφέρεται σε ποιότητες των σωμάτων που παράγουν ιδέες_1. Θα ονομάσουμε αυτή τη χρήση «ιδέα_2.» Ο Λοκ υποστήριξε ότι τα σώματα αποτελούνται από πρωτεύουσες ποιότητες (ιδέες_2 ), οι οποίες στηρίζονται από ένα άγνωστο κάτι που ονόμασε «υπόσταση εν γένει». Έχει νόημα, λοιπόν, να πούμε ότι τα, ανεξάρτητα από το νου, σώματα είναι ιδέες. Βλέπουμε και αισθανόμαστε σώματα μόνο έχοντας ιδέες_1, αλλά σε αντίθεση με τις ιδέες_1, οι ιδέες_2 υπάρχουν είτε γίνονται αντιληπτές είτε όχι.
Ο Μπέρκλεϋ υποστηρίζει ότι η διάκριση μεταξύ ιδεών_1 και ιδεών_2 δεν μπορεί να γίνει, και ότι όλες οι ιδέες είναι ιδέες_1 . Έτσι όταν ο Λοκ ισχυρίζεται ότι οι αισθήσεις μάς πληροφορούν για την ύπαρξη «των πραγμάτων που βλέπουμε και αισθανόμαστε», ο Μπέρκλεϋ απαντά, ότι τα πράγματα που βλέπουμε και αισθανόμαστε είναι ιδέες_1 και τίποτα περισσότερο. Οι ιδέες_1 της αίσθησης εξαρτώνται από το νου: δεν θα υπήρχαν καθόλου αν κανένας νους δεν τις αντιλαμβανόταν. (Η esse τους είναι percipi.)
Η απόρριψη της διάκρισης μεταξύ ιδεών_1 και ιδεών_2 βασίζεται στον ισχυρισμό ότι δεν μπορούμε να αφαιρέσουμε την ύπαρξη ενός πράγματος από το ότι γίνεται αντιληπτό.
«Είναι αδύνατο για μένα να συλλάβω στις σκέψεις μου οποιοδήποτε αισθητό πράγμα ή αντικείμενο διακριτό από την αίσθηση ή την αντίληψη αυτού» (Αρχές, Ενότητα 5).
Αυτή είναι μια εκ πρώτης όψεως αμφίβολη αξίωση. Μπορεί να φαίνεται ότι μπορούμε να διακρίνουμε την ικανότητα ενός αντικειμένου να γίνεται αντιληπτό και να γίνεται ενεργεία αντιληπτό. Ένα αισθητό πράγμα δεν χρειάζεται να γίνεται αντιληπτό. Ο Μπέρκλεϋ πρέπει να δείξει ότι μια τέτοια διάκριση δεν μπορεί να γίνει: αν ένα αντικείμενο μπορεί να γίνει αντιληπτό, γίνεται αντιληπτό.
Το λεγόμενο «κύριο» επιχείρημα της Ενότητας 23 προσπαθεί να δείξει ότι είναι αδύνατο να συλλάβουμε ένα αισθητό αντικείμενο που δεν γίνεται ενεργεία αντιληπτό. Ας υποθέσουμε ότι προσπαθώ να συλλάβω ένα αντικείμενο που δεν είναι αντιληπτό. Εάν είμαι επιτυχής στη σύλληψη ενός αντικειμένου, τότε η σύλληψή μου σχετίζεται με αυτό το αντικείμενο, και έτσι είναι μια ιδέα.
«Όταν κάνουμε ό,τι καλύτερο μπορούμε για να συλλάβουμε την ύπαρξη των εξωτερικών σωμάτων, στοχαζόμαστε πάντα μόνο τις δικές μας ιδέες» (Αρχές, Ενότητα 23).
Εφόσον το είναι των ιδεών εξαρτάται από το αν γίνονται αντιληπτές, το δήθεν μη αντιληπτό αλλά αντιλήψιμο αντικείμενο στην πραγματικότητα γίνεται αντιληπτό κάθε φορά που προσπαθούμε να το σκεφτούμε. Δεν μπορούμε λοιπόν να διαχωρίσουμε την ύπαρξή του από το ότι γίνεται αντιληπτό.
Αυτό το επιχείρημα επικρίνεται εύκολα. Όταν ο Μπέρκλεϋ ισχυρίζεται ότι οποιοδήποτε συλληφθέν αντικείμενο είναι μια ιδέα, γιατί πρέπει να έχει το δικαίωμα να κατανοεί αυτό να σημαίνει ότι οποιοδήποτε συλληφθέν αντικείμενο είναι μια ιδέα_1, το είδος της ιδέας που εξαρτάται από το να γίνεται αντιληπτή για να υπάρχει; Ο Λοκ θα μπορούσε να παραδεχτεί ότι κατά τη σύλληψη οποιουδήποτε μη αντιληπτού (δηλαδή μη αισθητού) αντικειμένου, πρέπει να το αναπαριστάνουμε μέσω μιας ιδέας_1 που είναι η σύλληψή μας αυτού. Αλλά η αναπαράσταση ενός πράγματος μέσω μιας ιδέας_1 δεν κάνει από μόνη της το αναπαριστώμενο πράγμα μια ιδέα_1.
Φαίνεται ότι το περισσότερο που δικαιούται να ισχυριστεί ο Μπέρκλεϋ είναι ότι δεν μπορούμε να συλλάβουμε οποιοδήποτε σώμα που δεν έχει καμία απολύτως σχέση με το να γίνεται αντιληπτό. Το σώμα θα ήταν τουλάχιστον νοητό, και επομένως όχι με όλους τους τρόπους ανεξάρτητο από όλους τους νόες. Αλλά το να στέκεται σε αυτή τη σχέση δεν είναι μια συνθήκη ύπαρξης του αντικειμένου. Ακόμα κι αν δεν υπήρχε κανένας νους να το συλλάβει (conceive), το σώμα θα παρέμενε νοητό (conceivable).
Ένα άλλο επιχείρημα κατά της ύπαρξης, ανεξάρτητων από το νου, σωμάτων βασίζεται στην αντιμετώπιση της «υλικής υπόστασης» από τον Λοκ. (http://hume.ucdavis.edu/phi022/lockelec.html#Substance) Εάν ο Λοκ είναι σωστός, τότε ένα, ανεξάρτητο από το νου, σώμα είναι ένα σύνολο ποιοτήτων που ενώνονται με ένα «στήριγμα» (support) ή «υπόστρωμα» (substratum). Όμως ο Λοκ παραδέχεται ότι δεν έχει θετική ιδέα για το τι μπορεί να είναι ένα «στήριγμα» ή «υπόστρωμα». Σίγουρα δεν μπορεί να είναι ένα στήριγμα με την κυριολεκτική έννοια, αφού τα φυσικά στηρίγματα είναι σώματα, και η έννοια ενός στηρίγματος υποτίθεται ότι εξηγεί τι είναι ένα σώμα (Αρχές, Ενότητα 16). Ο Μπέρκλεϋ καταλήγει στο συμπέρασμα ότι η έννοια δεν έχει καμία σημασία, οπότε δεν μπορούμε να κατανοήσουμε πώς θα μπορούσε ακόμη και να υπάρχει κάτι σαν ένα, ανεξάρτητο από το νου, σώμα.
Ακόμη και με την παραδοχή ότι είναι δυνατό να υπάρχουν σώματα με αντιλήψιμες ποιότητες, ο Μπέρκλεϋ υποστηρίζει ότι δεν θα μπορούσαμε να γνωρίζουμε ότι υπάρχουν. Η μόνη απόδειξή μας τής ύπαρξής τους είναι οι ιδέες_1 που έχουμε μέσω της αίσθησης. Από αυτή την ενάργεια θα έπρεπε να συμπεράνουμε ότι η αιτία αυτών των ιδεών_1 είναι σώματα που ενεργούν πάνω μας.
Αλλά δεν υπάρχει τίποτα για να υποδείξει αυτό το συμπέρασμα (Αρχές, Ενότητα 19). Καταρχάς, δεν είναι αναγκαίο να επικαλεστούμε την ανεξαρτησία του νου από τα σώματα για να εξηγήσουμε την ύπαρξη των ιδεών_1 μας, αφού υπάρχουν μέσα στα όνειρα, στις παραισθήσεις κ.λπ. χωρίς να προκαλούνται από σώματα που τους μοιάζουν. Έτσι, μπορούμε στην καλύτερη περίπτωση να συμπεράνουμε, από την ενάργεια, ότι είναι πιθανό να υπάρχουν τα σώματα.
Εδώ ο Μπέρκλεϋ εκμεταλλεύεται μια αδυναμία στη θέση των αντιπάλων του. Κανείς «υλιστής» δεν είναι σε θέση να εξηγήσει πώς γίνεται η δράση των σωμάτων στο νου μας να παράγει μια ιδέα.
«Παραδέχονται ότι δεν μπορούν να κατανοήσουν με ποιον τρόπο το σώμα μπορεί να ενεργήσει πάνω στο πνεύμα ή πώς είναι δυνατόν ότι θα έπρεπε να αποτυπώσει οποιαδήποτε ιδέα στο νου» (Αρχές, Ενότητα 19).
Ο Λοκ, για παράδειγμα, αποφεύγει την εξέταση τού πώς παράγονται οι ιδέες της αίσθησης (Δοκίμιο, Βιβλίο Ι, Κεφάλαιο 1, Ενότητα 2).
Εάν δεν υπάρχει επαρκής λογοδοσία για το πώς ένα πράγμα υποτίθεται ότι προκαλεί ένα άλλο, τότε ο ισχυρισμός ότι το πρώτο πράγματι προκαλεί το δεύτερο εξασθενεί. Άρα, δεν υπάρχει κανένας πειστικός λόγος για να επικαλεστούμε σώματα ως την αιτία των ιδεών_1 μας, σε αντίθεση με το να λέμε ότι έχουν κάποια άλλη αιτία. (Αυτό το είδος επιχειρημάτων προβλήθηκε από τον Μαλμπράνς (https://hume.ucdavis.edu/phi022old/maleblec.htm), ο οποίος ωστόσο παραδέχτηκε ότι υπάρχουν, ανεξάρτητα από το νου, σώματα.)
Όλες οι ιδέες μας εξαρτώνται από το νου, σύμφωνα με τον Μπέρκλεϋ, και δεν μπορούμε να αντιληφθούμε οτιδήποτε υπάρχει ανεξάρτητα από το νου. Έτσι η οντολογία του Μπέρκλεϋ περιέχει δύο είδη όντων, ιδέες και νόες (ή «πνεύματα»). Αναγνωρίζει το δικό του νου ως αυτό που αντιλαμβάνεται τις ιδέες του, αλλά αυτό δεν εγγυάται ότι υπάρχουν άλλα πνεύματα. Όπως ο Ντεκάρτ, ο Μπέρκλεϋ κατέληξε στο συμπέρασμα ότι δεν ευθύνεται για την παραγωγή πολλών από τις δικές του ιδέες. Αποτυπώνονται σε αυτόν χωρίς τη θέλησή του να υπάρχουν. Για να εξηγήσει την παραγωγή αυτών των ιδεών, ο Μπέρκλεϋ στράφηκε σε ένα άλλο πνεύμα, τον Θεό. Δεν υπέθεσε ένα κατώτερο πνεύμα ως αιτία των ιδεών γιατί πίστευε ότι η έκταση, η τάξη, το μεγαλείο των ιδεών που αποτυπώνονται πάνω του δεν θα μπορούσε παρά να είναι το έργο ενός άπειρου πνεύματος.
Αν δεν υπάρχει, ανεξάρτητη από το νου, ύλη, και υπάρχουν μόνο ιδέες και πνεύματα, φαίνεται να προκύπτει ότι δεν υπάρχουν φυσικά αντικείμενα ή σώματα. Αλλά αυτό θα ακολουθούσε μόνο εάν τα σώματα έπρεπε να είναι ανεξάρτητα από το νου. Αυτό το αρνήθηκε ο Μπέρκλεϋ. Κατά την άποψή του, ένα σώμα είναι μια συλλογή ιδεών, δηλ. αυτή μιας καθέκαστης έκτασης, σχήματος, υφής, χρώματος κ.λπ. Αυτή η άποψη έχει γίνει γνωστή ως «ιδεαλισμός» ή «φαινομεναλισμός.» Τα σώματα διακρίνονται από τα απλώς φανταστικά αντικείμενα επειδή η συλλογή των ιδεών συνάδει με άλλες συλλογές ιδεών. Ο Μπέρκλεϋ υιοθέτησε έτσι το Καρτεσιανό κριτήριο (https://hume.ucdavis.edu/phi022old/desclec.htm#SensoryDeception) για τη διάκριση της αφύπνισης (waking experience) από τα όνειρα, με τη διαφορά ότι το μόνο που γίνεται αντιληπτό στην εμπειρία της αφύπνισης είναι συλλογές ιδεών.
Αυτή η άποψη εγείρει μια σειρά από προβλήματα, τα οποία ο Μπέρκλεϋ προσπάθησε να αντιμετωπίσει εξετάζοντας μια σειρά αντιρρήσεων στις Αρχές της Ανθρώπινης Γνώσης και στο μεταγενέστερο Τρεις διάλογοι μεταξύ του Ύλα και του Φιλόνου. Το πιο προφανές πρόβλημα αφορά την ύπαρξη σωμάτων που δεν γίνονται αντιληπτά στο παρόν. Φαίνεται ότι η συλλογή των ιδεών που συνθέτουν ένα αντικείμενο εξαφανίζεται όταν κάποιο στρέφει την προσοχή του σε μια άλλη συλλογή ιδεών. Πώς θα μπορούσε το σώμα να συνεχίσει να υπάρχει;
Ο Μπέρκλεϋ είχε δύο απαντήσεις σε αυτή την ερώτηση. Η πρώτη απάντηση είναι ότι το να πούμε ότι το σώμα διαρκεί (persists) σημαίνει να πούμε ότι αν επρόκειτο να αλλάξω την εστίαση τής προσοχής μου, θα είχα την απαιτούμενη συλλογή ιδεών. Αλλά μπορούμε τότε να ρωτήσουμε γιατί συμβαίνει αυτό. Η δεύτερη και πιο θεμελιώδης απάντηση είναι ότι οι ιδέες του σώματος παράγονται από τον Θεό (https://web.archive.org/web/20040808083318/https://www.lawrence.edu/fac/boardmaw/god_in_quad_berkeley.html) και ότι ο Θεός παράγει τις σωστές ιδέες όταν χρειάζεται. Αν λοιπόν αποστρέψω την προσοχή μου από το γραφείο και μετά στραφώ πίσω σε αυτό, ο Θεός θα φροντίσει να παρέχει μια κατάλληλη συλλογή ιδεών. Αν, στο μεταξύ, αφαιρέθηκε ένα βιβλίο από το γραφείο, δεν θα έχω μια συλλογή ιδεών που να συγκροτεί το βιβλίο.
Η επινόηση του Θεού χρησιμοποιείται επίσης για να απαντήσει στην αντίρρηση της υποκειμενικότητας. Εάν τα σώματα είναι απλώς συλλογές ιδεών στο νου μου, πώς ταιριάζουν με τις συλλογές ιδεών στο νου των άλλων; Η απάντηση είναι ότι ο Θεός συντονίζει την παραγωγή ιδεών στο νου όλων των ζωντανών ανθρώπινων όντων. Εάν έχετε ιδέες που συνιστούν την πράξη της λήψης ενός βιβλίου από το γραφείο μου όταν αντιλαμβάνομαι κάτι άλλο, τότε δεν θα έχω τις ιδέες που συνιστούν το βιβλίο όταν αντιλαμβάνομαι ξανά το γραφείο.
Αυτό το περίτεχνο μεταφυσικό σχήμα φαίνεται να έρχεται αντιμέτωπο με την κοινή λογική. Ο Samuel Johnson (http://www.samueljohnson.com/refutati.html) μια φορά κλώτσησε μια πέτρα και δήλωσε ότι διέψευσε έτσι τον Μπέρκλεϋ. Άλλα έχουν αντιταχθεί ότι εφόσον το σώμα κάποιου είναι μια συλλογή ιδεών, δεν θα ήταν κακό να πηδήξεις από έναν γκρεμό. Καμία από αυτές τις αντιρρήσεις δεν είναι όμως καθόλου επιτυχημένη. Το ανθρώπινο σώμα είναι μια συλλογή ιδεών, κατά την άποψη του Μπέρκλεϋ, όπως και η πέτρα. Η πράξη του κλωτσήματος τής πέτρας πραγματοποιείται εξ ολοκλήρου στη σφαίρα των ιδεών. Ακόμα κι αν οι πέτρες υπήρχαν ανεξάρτητα από τους νόες, η αντίληψή μας για μια πέτρα που κλωτσιέται θα αποτελείτο η ίδια από τίποτα άλλο παρά ιδέες. Και αν κακοποιούσαμε το σώμα μας, το αποτέλεσμα θα ήταν νέες συλλογές ιδεών, που θα περιελάμβαναν άφθονο πόνο.
Στην πραγματικότητα, ο Μπέρκλεϋ σημείωσε, οι αμόρφωτοι ή «οι αγοραίοι» δεν έχουν καμία άποψη για το αν τα σώματα εξαρτώνται ή όχι από το νου για την ύπαρξή τους. Αν ρωτούσες ένα αμόρφωτο πρόσωπο εάν μια καθέκαστη πέτρα υπάρχει, η απάντηση θα ήταν «Ναι, τη βλέπω και την αισθάνομαι» ή «Όχι, δεν την βλέπω ούτε την αισθάνομαι.» Η απάντηση, δηλαδή, θα δινόταν σε αναφορά με αυτό που οι φιλόσοφοι αποκαλούν «ιδέες». Ο φιλόσοφος θα έλεγε μια πιο περίτεχνη ιστορία, που περιλαμβάνει την παραγωγή ιδεών από τον Θεό στους δικούς μας νόες. Αλλά αυτά τα δύο είναι συμβατά όσο ο φιλόσοφος «σκέφτεται με τους μορφωμένους και μίλα με τους αγοραίους» (Αρχές, Ενότητα 51).
Στην πραγματικότητα, οι αγοραίοι μιλούν πιο αληθινά από τους φιλόσοφους όπως ο Λοκ και ο Ντεκάρτ από μια άλλη άποψη. Ένας χωρικός θα μπορούσε να πει ότι μια καθέκαστη τουλίπα είναι κόκκινη. Αν ρωτούσατε αν το κόκκινο είναι στην τουλίπα ακριβώς όπως το βλέπει, θα απαντούσε ναι (αν κατανοούσε την ερώτηση). Ο Λοκ είχε θεωρήσει, αντίθετα, ότι δεν υπάρχει ομοιότητα μεταξύ του αντιληπτού κόκκινου και της δύναμης στην τουλίπα που παρήγαγε την ιδέα (Δοκίμιο, Βιβλίο ΙΙ, Κεφάλαιο 8, Ενότητα 15). Ο Μπέρκλεϋ πηγαίνει με το μέρος τής κοινής λογικής του χωρικού. Όλες οι ποιότητες που αντιλαμβανόμαστε ως εγγενείς στα σώματα είναι πραγματικά σε αυτά, αφού οι ποιότητες είναι ιδέες και τα σώματα είναι απλώς συλλογές αντιληπτών ιδεών. Δεν υπάρχει έκθεση για το πώς κάποιες ποιότητες έχουν δυνάμεις να παράγουν ιδέες που δεν τους μοιάζουν, γιατί οι ποιότητες δεν έχουν καμία απολύτως δύναμη. Μόνο τα πνεύματα μπορούν να παράγουν οτιδήποτε. Οι ιδέες είναι τελείως αδρανείς.